Εφήμερη τέχνη και αξέχαστες εντυπώσεις
Μερικές φορές, αυτό που σβήνει πιο γρήγορα κάνει την πιο έντονη και πιο διαρκή εντύπωση. Οι καλλιτέχνες έχουν κατ’ εξακολούθηση εμπνευστεί από την έννοια του εφήμερου στην τέχνη, το οποίο δεν στοχεύει να διατηρηθεί για τις επόμενες γενιές, αλλά να χαθεί, να παρασυρθεί μακριά από τον άνεμο ή τα κύματα. Πράγματι, οι σύγχρονοι καλλιτέχνες ενστερνίζονται το εφήμερο στην τέχνη περισσότερο από ποτέ και γιορτάζουν την απελευθέρωση που προσφέρει, καθώς και τη συμβολική εντύπωση αυτού, που χάνεται σ’ ένα βλεφάρισμα του ματιού. Από τους καινοτόμους καλλιτέχνες της γης που δουλεύουν με την παγωμένη και προσωρινή ομορφιά του πάγου και της άμμου, σε μοναδικά έργα σύγχρονης τέχνης που δεν αναπαράγονται ποτέ αφού ολοκληρωθούν και αποδομηθούν, η διαρκής απήχηση της εφήμερης τέχνης συνεχίζει να μαγεύει, εμπνέει και να εντυπωσιάζει.
Όταν βιώνεται επί τόπου, η εφήμερη τέχνη επιτρέπει στους θεατές να βιώνουν τις τοποθεσίες με νέους τρόπους και μεταδίδει ένα ισχυρό μήνυμα για την παροδική φύση του κόσμου που κατοικούμε. Τονίζοντας την παροδικότητα ενός έργου τέχνης, και κατ’ επέκταση, την παροδικότητα όλων όσα το περιβάλλουν, ο καλλιτέχνης του εφήμερου και ο θεατής κερδίζουν μία προνομιούχα πρόσβαση σε κάθε ένα από τα επίπεδα του συμβολισμού και της σημασίας. Το έργο τέχνης, τα υλικά από τα οποία κατασκευάζεται, και ο χώρος στον οποίο τα συναντούμε είναι απλά στιγμιότυπα στον χρόνο, τα οποία σύντομα μεταμορφώνονται ή εξαφανίζονται τελείως, και τα οποία συνεχίζουν μονάχα να υπάρχουν στις κοινές μας αναμνήσεις.
Ενώ τα εφήμερα έργα τέχνης συνήθως σχετίζονται περισσότερο με την καλλιτεχνική αργκό του 20ου και 21ου αιώνα, οι απαρχές τους εντοπίζονται σε εσωτεριστικές παραδόσεις περασμένων εποχών. Πράγματι, η διαλογιστική τέχνη των μάνταλα, που διατηρεί μια ξεχωριστή θέση στις οπτικές κουλτούρες της Ανατολής, θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως ένα πρώιμο παράδειγμα. Μόλις τα μάνταλα, που συχνά φτιάχνονται από χρωματισμένη άμμο, ολοκληρωθούν, σκορπίζονται στον άνεμο. Η πράξη της δημιουργίας και η συγκέντρωση που αυτή προσφέρει θεωρούνταν ότι κατείχαν τη σημασία, και όχι το τελικό προϊόν.
Η σύγχρονη εφήμερη τέχνη ανάγεται στην καλλιτεχνική σκηνή του Βερολίνου και της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του 1960. Ο Joseph Beuys και το Fluxus Group του, μια DIY κολλεκτίβα με επιρροή που παρουσίασε εκδηλώσεις και performance που προκάλεσαν αναστάτωση, πίστευαν ότι η τέχνη πρέπει να βιώνεται εκτός του κανόνα των εκθεσιακών χώρων. Η κληρονομιά τους εντοπίζεται σε αμέτρητες προσωρινές υπαίθριες εκθέσεις, ελκύοντας τα πλήθη να παρακολουθούν με θαυμασμό το πώς μπορούν να μετατραπούν οι χώροι. Παραδείγματα όπως το Fog X FLO της Fujiko Nakaya, στο οποίο άμορφα σύννεφα ομίχλης διασχίζουν κέντρα πόλεων και φυσικά τοπία, φέρνουν την ουσία του εφήμερου στο λογικό του συμπέρασμα και σε ένα αποτέλεσμα που αυθεντικά προκαλεί το δέος.
Η τέχνη της γης ήταν μεταξύ των πρώτων καλλιτεχνικών κινημάτων που τόνισαν το εφήμερο ως αιτία ύπαρξής της και παίζει με τις έννοιες της μνήμης, της ανάπτυξης και της διάβρωσης, κάθε μία από τις οποίες εγκλείεται ως δύναμη της φύσης, για να κρυσταλλωθεί αργότερα μέσω καθηλωτικών προσωρινών έργων. Μεταξύ των πιο αναγνωρισμένων καλλιτεχνών της γης είναι ο Andy Goldsworthy, του οποίου οι δημιουργίες είναι σε στενή διάδραση με το τοπίο τους. Τα γλυπτά του, τα οποία συχνά θυμίζουν μάνταλα, χρησιμοποιούν πάγο, χιόνι, πεσμένα φύλλα και άλλα φυσικά υλικά που λιώνουν γρήγορα, ξεπλένονται ή φυσούνται μακριά από το περιβάλλον τους.
Άλλοι καλλιτέχνες της γης χρησιμοποιούν εφήμερα υλικά και σκηνικά για να εξερευνήσουν το θέαμα της κλίμακας, ενθαρρύνοντας ερωτήματα σχετικά με το τι είναι και τι μπορεί να γίνει τέχνη. Το έργο του Michael Heizer, Double Negative, του 1969, είναι ένα μεγαλειώδες παράδειγμα, το οποίο απαίτησε το σκάψιμο μιας τάφρου μήκους 500 μέτρων κατά μήκος ενός φαραγγιού. Η φυσική διάβρωση που επήλθε μετά την ολοκλήρωσή του σταδιακά μετέτρεψε το έργο, προσδίδοντάς του την εφήμερη ποιότητά του. Ο ίδιος ο Heizer υποστήριξε ότι το αρχικό έργο τέχνης τελείωσε, στην πραγματικότητα, τη στιγμή που μετατοπίστηκε ο πρώτος κόκκος άμμου, αλλάζοντας με αυτόν τον τρόπο το έργο για πάντα.
Οι σημερινοί καλλιτέχνες παίρνουν το παράδειγμά τους από την κληρονομιά των Goldsworthy, Heizer και άλλων, χρησιμοποιώντας εφήμερα χαρακτηριστικά γλυπτικής για να υπογραμμίσουν το εύθραυστο και το παροδικό της φύσης. Το έργο Ice Watch (2018) του Olafur Eliasson, στο οποίο 12 κύβοι πάγου αφέθηκαν να λιώσουν αργά σε δημόσιους χώρους, αποτέλεσε ένα όμορφο παράδειγμα του καλλιτεχνικού εφήμερου που αγγίζει μία βαθιά χορδή τόσο με την οπτική ποιότητα, όσο και με το επιβλητικό μήνυμά του.
Η εφήμερη τέχνη σήμερα αντικατοπτρίζει, εννοιολογικά και υλικά, τους καιρούς που ζούμε. Οι καλλιτέχνες είχαν πάντα την ευθύνη να κρατούν έναν καθρέπτη στην πραγματικότητα που μοιραζόμαστε και η προσωρινή φύση της εφήμερης τέχνης παρέχει μια βαθιά συμβολική σημασία για εκείνους που τη συναντούν στον δρόμο τους. Το βίωμα τέτοιων έργων τέχνης επιτρέπει μια αίσθηση προνομίου για τον θεατή και ένα στιγμιότυπο στον χρόνο που πρέπει να διατηρηθεί.
Κατ’ αυτή την έννοια, η εφήμερη τέχνη συχνά κατέχει εγγενώς έναν βαθμό θεάματος, μια ευκαιρία για καλλιτεχνική ελευθερία για να επιτευχθεί ό,τι πιθανόν δεν είναι δυνατό σε μια μόνιμη έκθεση. Στον σύγχρονο Σλοβένο καλλιτέχνη JAŠA, για παράδειγμα, δόθηκε το ελεύθερο για να σχεδιάσει ξανά το εσωτερικό ενός ολόκληρου ξενοδοχείου για έναν χρόνο, πριν ανακαινιστεί από επαγγελματίες. Η άναρχη προσέγγισή του και η μοναδικά προσωπική του διακόσμηση είχαν ως αποτέλεσμα ένα έργο τέχνης που συνεπαίρνει εντυπωσιακά τον θεατή, μετατρέποντας σε καμβά το κάθε δωμάτιο. Με παρόμοιο τρόπο, οι εγκαταστάσεις φωτός του Cai Guo-Qiang, που φωτίζουν τον ουρανό για δευτερόλεπτα, παράγουν εκθαμβωτικά οπτικά αποτελέσματα, τα οποία, βάσει σχεδιασμού, εξαφανίζονται σε λίγες μόνο στιγμές.
Ο Martin Hill, ένας καλλιτέχνης του περιβάλλοντος από τη Νέα Ζηλανδία, δημιούργησε ένα γλυπτό που αντικατοπτριζόταν στη λίμνη χρησιμοποιώντας την τεχνική της συμπίεσης και τάσης για να δημιουργήσει το ισχυρότερο σχήμα μόνο με τα απαραίτητα υλικά.
Στην ουσία της, η εφήμερη τέχνη δίνει έμφαση στον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τα έργα τέχνης κάθε είδους, με ένα σημαντικό χαρακτηριστικό να υπογραμμίζεται και να τοποθετείται σε πρώτη θέση. Όταν βλέπουμε οτιδήποτε προκαλεί μία αίσθηση θαύματος ή που θεωρούμε όμορφο ή βαθύ, η εντύπωση υπάρχει πρώτα στην παρούσα στιγμή, έπειτα διατηρείται στη μνήμη και εξυψώνεται μέσα από την ενατένιση. Η εφήμερη τέχνη είναι, στα καλύτερά της, η επιτομή, η εξερεύνηση και η βελτιστοποίηση αυτής της ουσίας.
Το 2020, η La Prairie αξιοποίησε την τεχνογνωσία της στο χαβιάρι για να δημιουργήσει το Skin Caviar Perfect Concealer. Αυτό το ελαφρύ, κρεμώδες υγρό concealer ανταποκρίνεται στην επιθυμία για άμεση τελειότητα, παρέχοντας ενίσχυση στη στιγμή και οφέλη που διαρκούν στην περιποίηση της επιδερμίδας – για ένα τέλειο βλέμμα.
Μια εντυπωσιακή ανάμιξη της επιστήμης του χαβιαριού και της τέχνης του χρώματος, το Skin Caviar Perfect Concealer εγχέεται με Νερό Χαβιαριού το οποίο συλλαμβάνει τα πιο διακριτικά συστατικά του χαβιαριού. Συνδυάζεται με το Εκχύλισμα Χαβιαριού, γνωστό για τις ιδιότητες σύσφιξης και τόνωσης που διαθέτει. Η σύνθεση εμπλουτίζεται περαιτέρω με το Αποκλειστικό Κυτταρικό Σύμπλεγμα της La Prairie. Αυτά τα ισχυρά συστατικά ενώνονται με μία προχωρημένη μίξη χρωμάτων που διαρκούν σε ένα concealer ελαφριάς υφής που προσφέρει τελειότητα στη στιγμή και στην πάροδο του χρόνου.