Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ BAUHAUS
Εκ φύσεως τολμηρό, επαναστατικό στην επίδρασή του, το κίνημα σχεδίασης Bauhaus άλλαξε την πορεία της τέχνης και της αρχιτεκτονικής στο δυτικό κόσμο.
Ιδρύθηκε το 1919 από τον αρχιτέκτονα Walter Gropius στη Βαϊμάρη της Γερμανίας και μέσα από τη Staatliches Bauhaus School of Design, Architecture and Applied Arts, το κίνημα αντιπροσώπευσε ένα δυναμικό νέο τρόπο κατανόησης της σχέσης μεταξύ καλών τεχνών και βιομηχανίας.
Στη σχολή, που έμεινε γνωστή ως ‘Bauhaus,’ η δημιουργικότητα και η κατασκευή ενώθηκαν για να φανταστούν ένα νέο πρότυπο δημιουργίας τέχνης και αντικειμένων. Αυτή η προσέγγιση επικεντρώθηκε σε μια καθαρή, λειτουργική και μίνιμαλ αισθητική, υπέροχη χάρη στην ήρεμη αγνότητα και την ασύγκριτη κομψότητα.
Με την ίδρυση του Bauhaus, η σχεδίαση δεν θα κέρδιζε πλέον περισσότερο σεβασμό από την ξυλουργική, ούτε η αρχιτεκτονική θα θεωρούταν ανώτερη από τη ζωγραφική. Αντίθετα, όλοι οι κλάδοι θα ήταν εξίσου δοξασμένοι. Μέσα από αυτή προσέγγιση, ο Gropius ανύψωσε καθημερινά αντικείμενα σε αντικείμενα σχεδίασης.
Η συνένωση επιτεύχθηκε συνδυάζοντας δύο υπάρχουσες σχολές (τη Weimar Academy of Arts και τη Weimar School of Arts and Crafts) σε μία οντότητα. Το κίνημα έφτασε στο ζενίθ του στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920.
Σε αυτό το μοναδικό κέντρο επιμόρφωσης, οι μαθητές δεν κάθονταν να ακούσουν διαλέξεις. Αντίθετα, εργαστήρια γνωστά ως ‘Werkstätten’ επέτρεπαν στους ταλαντούχους νέους να μάθουν με την άσκηση – από την κεραμική μέχρι την τυπογραφία, ενθαρρύνοντάς τους να δουν τον κόσμο μέσα από μία νέα οπτική.
Το προοδευτικό αυτό κίνημα δεχόταν και κριτική. Στις τοπικές εκλογές του 1925 οι συντηρητικοί πήραν την εξουσία και σταμάτησαν τη χρηματοδότηση της σχολής. Ο Gropius μετέφερε τις ιδέες του στο Ντεσάου, εκεί που χρηματοδοτήθηκε το εμβληματικό κτίριο Bauhaus. Σε αυτό σημείο η σχολή πέρασε μια ριζοσπαστική νέα φάση δημιουργικότητας, καινοτομίας και επίδρασης. Το ίδιο το κτίριο ήταν ένα επίτευγμα εφευρετικότητας που ο κόσμος δεν είχε ξαναδεί. Με τη συμμετρία να έχει απορριφθεί, έπρεπε κάποιος να κάνει τον γύρο της σχολής για να καταλάβει τον τρισδιάστατο χαρακτήρα της και καθένα από τα τρία τμήματά της: ένα τετραώροφο εργαστήριο, ένα τμήμα αίθουσας διδασκαλίας και ένα τετράγωνο για τη διοίκηση. Σε αυτές τις νέες εγκαταστάσεις, ο Gropius έφερε μαζί διάσημους καλλιτέχνες και τεχνίτες. Οι Josef Albers, Anni Albers, Marianne Brandt, Marcel Breuer, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Laszlo Moholy-Nagy και Oskar Schlemmer ήταν όλοι είτε μέλη του διδακτικού προσωπικού, είτε φοιτητές – και ορισμένες φορές και τα δύο. Ο Ludwig Mies van der Rohe, ένας ακόμα καινοτόμος στον κόσμο της σύγχρονης σχεδίασης, διαδέχθηκε τον Gropius ως Διευθυντής της σχολής Bauhaus από το 1930 ως το 1933, όταν κι η σχολή έκλεισε οριστικά.
Για να κατανοήσουμε γιατί το Bauhaus ήταν τόσο διαφορετικό για την εποχή του – και γιατί συνεχίζει να διαμορφώνει τον οπτικό μας κόσμο σήμερα – θα πρέπει να εξετάσουμε τις κοινωνικές συνθήκες μέσα από τις οποίες δημιουργήθηκε.
Όταν ο Gropius συνέλαβε την ιδέα, είχε διαμορφωθεί η αίσθηση ότι η κατασκευή είχε γίνει αδιάφορη. Έχοντας απομακρυνθεί από την έμπνευση και το όραμα των καλών τεχνών και της σχεδίασης, είχε χωριστεί σε ένα βιομηχανικό καρουζέλ παραγωγής προϊόντων σαν ρομπότ, χωρίς πάθος και χαρά.
Έτσι, η επανένωση των τεχνών και των κατασκευών αποδείχτηκε ένα καλοδεχούμενο αντίδοτο, όπως κι ένα αντιστάθμισμα στα ευρέως διαδεδομένα, περίτεχνα σχέδια της εποχής.
Παρ’ ότι η σχολή ήταν ανοιχτή για λίγο καιρό, η κληρονομιά της συνεχίζει να αντηχεί στον κόσμο της σχεδίασης. Πράγματι, η La Prairie εμπνέεται από το Bauhaus. Δίνει στις συσκευασίες της την καθαρή, γεωμετρική αισθητική του κινήματος, ορατή στις μινιμαλιστικές γραμμές του δοχείου Skin Caviar ή στο κομψό ασημί χρώμα στα κουτιά La Prairie. Πιο σημαντική όμως, είναι αυτή η Bauhaus αφοσίωση στην τελειότητα, η αναζήτηση της καινοτομίας και το πάθος να διαλύσει τις νόρμες που συνεχίζουν να εμπνέουν τη La Prairie σήμερα.