Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΠΛΕ ΤΟΥ ΚΟΒΑΛΤΙΟΥ
Αγαπητό στους καλλιτέχνες εδώ και αιώνες, το μπλε του κοβαλτίου είναι η επιτομή της καθαρότητας και της λάμψης, προκαλώντας μυστήριο και πολυτέλεια. Η ανακάλυψη του πολύτιμου αυτού χρώματος ήταν πρωτοποριακή και είχε ως αποτέλεσμα μερικά από τα πιο λατρεμένα έργα τέχνης ποτέ.
Το εξαιρετικό αυτό χρώμα παράχθηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 19ου αιώνα ως μια εναλλακτική στο κυανό ουλτραμαρίν, το πιο παραδοσιακό και ποθητό μπλε χρώμα της εποχής. Φτιαγμένο από τον ημιπολύτιμο λίθο λάπις λαζούλι από το Αφγανιστάν, το ουλτραμαρίν ήταν σπάνιο και ακριβό.
«Οι καλλιτέχνες δυσκολεύονταν πολύ όταν χρειάζονταν μπλε», λέει η δρ Rosalind McKever, Harry M Weinrebe Curatorial Fellow στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου.
«Είτε είχαν ουλτραμαρίν, που ήταν πανέμορφο, αλλά πανάκριβο, είτε κάποιο μπλε πιο προσβάσιμο, αλλά ξεθωριασμένο, είτε αζουρίτη που είχε όμως και μια πράσινη απόχρωση».
Χρειαζόταν ένα νέο μπλε κι ο Υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας Jean-Antoine Chaptal ανέθεσε στον διακεκριμένο χημικό Louis-Jacques Thénard να αναπτύξει ένα συνθετικό υποκατάστατο του ουλτραμαρίν. Εμπνευσμένος από τις εντυπωσιακές μπλε αποχρώσεις στις πορσελάνες των Σεβρών που φτιάχνονταν από άλατα κοβαλτίου, ο Thénard πειραματίστηκε με ένα μείγμα αλάτων κοβαλτίου και αλουμίνας. Το αποτέλεσμα ήταν εκθαμβωτικό — ένα καθαρό, λαμπερό μπλε που ήταν όχι μόνο εξαιρετικά σταθερό, αλλά στέγνωνε γρήγορα και μπορούσε να αναμιχθεί με άλλα χρώματα. Παρά το σχετικά υψηλό κόστος της νέας χρωστικής, οι καλλιτέχνες την αποδέχτηκαν γρήγορα απολαμβάνοντας την εξαιρετική ελευθερία που τους έδινε.’
«Όταν σκεφτόμαστε την τέχνη της Αναγέννησης, συχνά τη συνδυάζουμε με το λαμπερό μπλε της Παρθένου Μαρίας που φυσικά ζωγραφίστηκε με το πιο ακριβό χρώμα», υποστηρίζει η δρ McKever. «Το κοβάλτιο επέτρεψε στους καλλιτέχνες να χρησιμοποιήσουν το μπλε με πιο ελεύθερο τρόπο», πρόσθεσε.
Αυτός ο νέος ενθουσιασμός είχε μεγαλειώδη αντίκτυπο. «Η εφεύρεση του μπλε του κοβαλτίου οδήγησε στην έκρηξη των λαμπερών χρωμάτων και τη δημιουργικότητα που βλέπουμε σε ιμπρεσιονιστικούς και μετα-ιμπρεσιονιστικούς πίνακες», λέει η δρ McKever. Οι Renoir, Monet, Morisot, Sisley και Cézanne το αγαπούσαν ιδιαίτερα.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα χρήσης του μπλε του κοβαλτίου σε πίνακες του 19ου αιώνα που κόβουν την ανάσα και βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, δύο εκ των οποίων αιχμαλωτίζουν τη δρ McKever.
«Ο ένας είναι Η Λέμβος του Renoir, με μια βάρκα πάνω στο Σηκουάνα, λίγο έξω από το Παρίσι», λέει. «Ο Renoir χρησιμοποίησε το μπλε του κοβαλτίου στο ποτάμι δίπλα στο έντονο πορτοκαλί της βάρκας, έτσι ώστε αυτά τα χρώματα — βασισμένα στη συμπληρωματική θεωρία των χρωμάτων — να είναι ακόμα πιο λαμπερά.
Ο άλλος φανταστικός πίνακας είναι Το Λαβακούρ κάτω από το Χιόνι του Monet. Είναι μια χιονισμένη σκηνή και ενώ περιμένεις ότι θα είναι λευκή, χρησιμοποίησε το μπλε του κοβαλτίου για να έχει μεγαλύτερο εύρος σκιών για το χιόνι και να δώσει μια αληθινά παγωμένη αίσθηση.»
Το πιο θρυλικό χρώμα, το μπλε του κοβαλτίου, συνεχίζει να λατρεύεται από τους πιο διακεκριμένους σύγχρονους καλλιτέχνες του κόσμου. «Είναι ένα φανταστικό χρώμα», καταλήγει η δρ McKever.
Πριν από περισσότερα από 30 χρόνια, η La Prairie δημιούργησε την καινοτόμο Skin Caviar Collection, εμπλουτισμένη με εκχύλισμα χαβιαριού. Θεωρήθηκε πρωτοποριακή, όχι μόνο εξαιτίας της επιστήμης και της περιποίησης της επιδερμίδας, αλλά και της αισθητικής της. Τα κομψά, μίνιμαλ δοχεία της εμβληματικής Skin Caviar Collection δεν είναι τίποτα λιγότερο από μία άσκηση στην έμπνευση. Οι καθαρές γραμμές Bauhaus κι η γραμματοσειρά Helvetica αποτελούν αναφορά στην ελβετική καλαισθησία, ενώ το βαθύ μπλε του κοβαλτίου εκπέμπει το βάθος και τον πλούτο ενός πραγματικού αντικειμένου design.