ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
Από την εποχή της φλογερής δημιουργικότητας και του αμείλικτου μοντερνισμού που εξέπεμπε το Bauhaus, καλλιτέχνες, φωτογράφοι και αρχιτέκτονες έχουν επιδιώξει να χρησιμοποιήσουν τα σχήματα και το φως, τα δομικά στοιχεία της τέχνης και του οράματος, με ολοένα και πιο πρωτοποριακό και καθοριστικό τρόπο. Αυτή η αλληλεπίδραση μεταξύ της μορφής και του φωτός δεν είναι ποτέ τόσο εμφανής, ούτε τόσο εύστοχη και εντυπωσιακή, από ότι στις στιγμές που εκφράζεται μέσω της αρχιτεκτονικής, στην οποία το φως και το σχήμα γίνεται μερικές φορές ένα και το αυτό.
Παρόλο που ο μοντερνισμός απείχε πολύ από το μοναδικό καλλιτεχνικό κίνημα που έδινε προτεραιότητα στο φως, αν μη τι άλλο και από την αρχιτεκτονική, δώρισε στον κόσμο τον εντυπωσιακό συνδυασμό τολμηρών νέων κτιρίων και ακόμη πιο τολμηρών προσεγγίσεων με τη φωτογραφική τους καταγραφή. Ο μοντέρνος κόσμος, μέσω του πρίσματος των μέσων του 20ου αιώνα ήταν ουτοπικός, γεμάτος γωνίες, κομψός και εικονοκλαστικός. Με την αποτύπωση στην κάμερα και μια αρχιτεκτονική χρήση του φωτός, τόσο ως θέμα όσο και ως έμπνευση, το στατικό και δομικό γίνεται κινητικό και το φως και η σκιά χορεύουν στο μέταλλο και την πέτρα, απομακρύνοντας το βλέμμα από τις κρυμμένες γωνίες και κατά μήκος επιθετικών γραμμών.
Λίγοι καλλιτέχνες με την αρχιτεκτονική ως το προτιμώμενο θέμα τους έχουν απολαύσει τη διαρκή επιρροή που επετεύχθη από τον Lucien Hervé. Με έμπνευση τις γεωμετρικές και εξπρεσιονιστικές καινοτομίες των Moholy-Nagy και Piet Mondrian, η προσέγγιση του Hervé στην παραγωγή εικόνας είχε μια ατρόμητη προσήλωση στο φως και τη μορφή και καθόρισε ένα μεγάλο μέρος της σταδιοδρομίας της ζωής του - μιας προσήλωσης που θα σχετίζεται πάντα με τον Le Corbusier, τον Ελβετό αρχιτέκτονα και μοντερνιστή πρωτοπόρο. Ο Le Corbusier έβλεπε το σχήμα και το φως ως ουσιώδεις παράγοντες του οράματος του αρχιτέκτονα και η χρήση του φωτός από αυτόν ήταν τόσο παιχνιδιάρικη όσο και δραματική. Μπορούσε να εμπνεύσει μια αίσθηση θεϊκότητας και μια ποιητική ουσία στα ιερά του κτίρια, όσο εύκολα μπορούσε να φέρει στους εσωτερικούς χώρους την ομορφιά του ουρανού, του μακρινού ορίζοντα και μιας αίσθησης αισιοδοξίας και απείρου στις αστικές δομές.
Στα μάτια των μοντερνιστών αρχιτεκτόνων, το φως παρουσίαζε ατέρμονες ευκαιρίες ρευστότητας και κινητικότητας στις στέρεες δομές. Οι καμπυλωτοί διάδρομοι διέθεταν σκιές που εμφανίζονταν κυματιστές με τις αλλαγές της ημέρας. Το φως και η σκιά περιορίζονταν και επεκτείνονταν σε κύματα με φόντο κενούς και δομημένους τοίχους. Δεν κάνει εντύπωση το γεγονός ότι ο Hervé είδε στα κτίρια του Le Corbusier το ιδανικό θέμα για τα μοντερνιστικά φωτογραφικά του πειράματα. Πράγματι, αφού επισκέφτηκε το Unite d’Habitation το 1949, ο Hervé έστειλε στον αρχιτέκτονα 700 φωτογραφίες του κτιρίου με το δικό του στιλ avant-garde, οδηγώντας σε μια πραγματικά επικερδή πνευματική συνάντηση.
Καθώς τα μνημειώδη άλματα του Le Corbusier στην ελβετική αρχιτεκτονική ήταν ανασχηματισμένες εικόνες αυτού που θα μπορούσαν να ήταν τα κτίρια, η φωτογραφία του Hervé επικοινωνούσε την εμπειρία του να περπατάς μέσα σε αυτά. Η σύνθεση είχε πλέον καθοριστεί Ο αρχιτέκτονας έδινε σχήμα στο φως σαν να ήταν πηλός, αφήνοντάς το να περάσει από πολυγωνικά παράθυρα και να χτυπήσει ευθείες γραμμές και λείες καμπύλες και ο φωτογράφος πλαισίωνε, τραβούσε και αποτύπωνε στην αιωνιότητα κάθε παιχνίδισμα.
Η επαγγελματική σχέση μεταξύ των δύο πρωτοπόρων άνθισε και η αλληλοεκτίμησή τους για τις αντίστοιχες τέχνες τους ήταν κοινή και δυναμική. Πράγματι, ο Le Corbusier υποστήριξε ότι τα έργα τέχνης του Hervé εκπροσωπούσαν το τέλος της 40ετούς αναζήτησης για έναν φωτογράφο που ο τρόπος που εκλάμβανε τις εικόνες ταίριαζε με τον δικό του. Ο Hervé ουσιαστικά αντανακλούσε τις λέξεις του αρχιτέκτονα με τη σειρά του, ανακηρύσσοντας ότι «η αρχιτεκτονική είναι η σοφή, ακριβής και συγκλονιστική ισορροπία μορφών που δημιουργούνται στο φως».
Η άποψη του Hervé για την αρχιτεκτονική με το φως στον πυρήνα της είναι θεμελιώδης στην κατανόηση της επιρροής των κτιρίων του Le Corbusier και οι φωτογραφίες του προσφέρουν μια άποψη των δημιουργιών του που το εκφράζουν απόλυτα. Στις φωτογραφίες, οι προσεκτικά σχεδιασμένες και κατασκευασμένες γραμμές του αρχιτέκτονα γέρνουν και καμπυλώνουν, οι τοίχοι ορθώνονται και οι σκιές διαφαίνονται δραματικά με φωτογραφικό τρόπο. Την προσοχή τραβάει το σκοτάδι και το φως που το σπα σε κομμάτια, ξανά και ξανά, σαν μια απίστευτη έκπληξη. Οι μικρές λεπτομέρειες, οι υφές των επιφανειών, οι προσκλήσεις εξερεύνησης και η ατέρμονη, άγνωστη κενότητα του ουρανού δεν είναι ποτέ πολύ μακριά.
Η αντιπαράθεση και η αντίθεση υπήρξαν πάντα βασικά αρχιτεκτονικά εργαλεία. Η χρήση του φωτός από τον Le Corbusier του επέτρεψε να χρησιμοποιήσει τα προτιμώμενα υλικά του, ειδικά το χυτευμένο σκυρόδεμα, και να του εμφυσήσει διαφοροποιημένες αντιθέσεις, ρυθμούς και ένα παιχνίδισμα υφών. Τα παράθυρα αντί για τοίχους, οι διακοσμητικές οπές στους τοίχους, οι φεγγίτες και οι λεπτές κολώνες υποστήριξης όχι μόνο επέτρεπαν στο φως να διαπερνά, αλλά επέτρεπαν στο φως και στις σκιές να προσδιορίσουν τον εσωτερικό χώρο και να εξυψώσουν τον σκοπό και τη χρησιμότητα του ίδιου του κτιρίου.
Παρόλο που αυτό ίσως είναι πιο προφανές στις φωτογραφίες του Hervé από την ιερή αρχιτεκτονική του Le Corbusier, όπου η προσέγγιση του αρχιτέκτονα στο εντυπωσιακό φως και στο στοχαστικό σκοτάδι είναι στην πιο επιφανή και συμβολική μορφή της, ο Hervé διασφαλίζει ότι αυτή η ουσιώδης πτυχή του οράματος του Le Corbusier παραμένει ανέπαφη σε κάθε μοναδική εικόνα - φέρνοντάς τη, ολόσωστα, στο επίκεντρο της προσοχής του θεατή. Από τα δημόσια κτίρια στην Ινδία μέχρι τα γραφεία στο Παρίσι και από κατοικίες μέχρι τους ιερούς χώρους ηρεμίας, βλέπουμε ότι οι πολύ σημαντικές αλληλεπιδράσεις του φωτός του ήλιου και του χώρου όχι ως στιλιζαρισμένο στόλισμα, αλλά ως θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζονται αυτά τα κτίρια.
Ο Le Corbusier υποστήριξε ότι ο Hervé ήταν ένας φωτογράφος με την ψυχή ενός αρχιτέκτονα, γιατί το να κοιτάς τις εικόνες του Hervé από αυτά τα εξαιρετικά παραδείγματα ελβετικής αριστοτεχνίας δεν αποσκοπεί μόνο στον θαυμασμό της μορφής των κτιρίων. Σημαίνει το να ζεις την εμπειρία της κίνησης σε πραγματικό χώρο και να έρχεσαι αντιμέτωπος με τον φωτισμό σε μορφές που φτιάχνονται από τον άνθρωπο. Αυτές οι φωτογραφίες είναι μια μαρτυρία μιας συχνά παραμελημένης δύναμης - της δύναμης του φωτός στα χέρια ενός καλλιτέχνη, για τη μεταμόρφωση μνημειωδών κτιρίων σε εξπρεσιονιστικούς χώρους και σε κάτι αβαρές, αφηρημένο και τόσο ατελώς προκλητικό όσο ο ουρανός που τα αγκαλιάζει.
Με έμπνευση την έρευνα του Le Corbusier για το φως και το σχήμα, οι επιστήμονες της La Prairie επεδίωξαν να εξερευνήσουν το πώς το φως αποκαλύπτει το σχήμα και πώς το σχήμα αποκαλύπτει το φως – ειδικά στην τρισδιάστατη περιοχή του ματιού. Πράγματι, το σχήμα και η επιρροή του στο πώς το φως αλληλεπιδρά με τις γραμμές του προσώπου – και, συγκεκριμένα, την κομψή καμπύλη του φρυδιού, το περίγραμμα του βλεφάρου, το μυστήριο της γραμμής των βλεφαρίδων – είναι ουσιώδη στοιχεία στην αρχιτεκτονική του ματιού.
Τα αποτελέσματα των ευρημάτων της ήταν το White Caviar Eye Extraordinaire, μια πλούσια, αλλά και ανάλαφρη δημιουργία που χαρίζει φως στη μοναδική αρχιτεκτονική του ματιού – μια περιοχή καμπύλων και γωνιών που δημιουργεί αντιθέσεις και σκιές.